Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính phổ biến, đặc biệt gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe trẻ nhỏ. Việc nhận diện sớm các biểu hiện cúm mùa ở trẻ như sốt cao, ho, đau họng, mệt mỏi là cực kỳ quan trọng để can thiệp kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Đồng thời, điều này giúp ba mẹ nắm được các nguyên tắc quan trọng để xây dựng chế độ dinh dưỡng hỗ trợ tăng cường miễn dịch và tăng hiệu quả điều trị khi con mắc cúm mùa.

Cúm mùa – bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính phổ biến ở trẻ nhỏ

Bài viết này trang bị kiến thức khoa học và chuẩn xác để bạn chủ động bảo vệ sức khỏe toàn diện cho con trước mối đe dọa từ cúm mùa.

1. Cúm mùa và lý do trẻ em là đối tượng nguy cơ cao

Để hiểu rõ hơn về mối đe dọa này và tại sao trẻ em lại đặc biệt nhạy cảm, chúng ta cần bắt đầu với những kiến thức cơ bản về căn bệnh này.

Cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do virus cúm gây nên.

Cúm mùa là gì?

Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do virus cúm (Influenza virus type A, B, và đôi khi là C) gây ra. Bệnh lây lan dễ dàng qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, tạo ra các giọt bắn chứa virus trong không khí, hoặc qua tiếp xúc với các bề mặt bị nhiễm virus rồi đưa tay lên mắt, mũi, miệng.

Thực trạng cúm mùa

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng năm có ước tính khoảng 1 tỷ ca mắc cúm mùa trên toàn cầu, trong đó có 3-5 triệu ca bệnh nặng và khoảng 290.000 đến 650.000 ca tử vong liên

quan đến hô hấp do cúm. Trẻ em dưới 5 tuổi là một trong những nhóm có tỷ lệ nhập viện và biến chứng cao nhất.

Tại sao trẻ em là đối tượng nguy cơ cao?

Có nhiều yếu tố khiến trẻ nhỏ dễ bị tổn thương hơn trước virus cúm:

• Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện: Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 2 tuổi, vẫn đang trong quá trình phát triển và chưa hoàn chỉnh như người lớn. Điều này khiến trẻ khó chống lại sự tấn công của virus cúm và dễ bị nhiễm bệnh hơn.
• Đường hô hấp nhỏ và hẹp: Cấu trúc đường thở của trẻ nhỏ hơn, dễ bị tắc nghẽn và viêm nhiễm khi bị virus tấn công.
• Môi trường lây nhiễm cao: Trẻ thường xuyên sinh hoạt trong môi trường tập thể như nhà trẻ, trường học, khu vui chơi, nơi virus cúm có thể dễ dàng lây lan từ trẻ này sang trẻ khác.
• Khó khăn trong việc tuân thủ vệ sinh cá nhân: Trẻ nhỏ chưa có ý thức tự giác che miệng khi ho/hắt hơi hoặc rửa tay thường xuyên, làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

2. Nhận biết triệu chứng cúm mùa ở trẻ em: Các dấu hiệu cần chú ý

Khi trẻ có dấu hiệu không khỏe, việc nhận biết sớm các triệu chứng của cúm mùa là vô cùng quan trọng để ba mẹ có thể chăm sóc đúng cách và theo dõi sát sao. Vậy, những dấu hiệu nào cho thấy trẻ có thể đã mắc cúm mùa?

Các triệu chứng thường gặp của cúm mùa

Các triệu chứng điển hình thường gặp

Ba mẹ cần chú ý nếu trẻ đột ngột xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Sốt cao bất ngờ: Thường là trên 38.5°C, có khi lên tới 39-40°C, trẻ có thể kêu lạnh hoặc run rẩy.
• Ho: Thường là ho khan, dai dẳng, đôi khi kéo dài ngay cả khi các triệu chứng khác đã đỡ.
• Đau họng: Trẻ có thể phàn nàn đau họng, hoặc biểu hiện qua việc biếng ăn, bỏ bú.
• Sổ mũi hoặc nghẹt mũi: Nước mũi ban đầu có thể trong, sau đó đặc lại.
• Đau đầu, đau mình mẩy: Trẻ lớn có thể kêu đau đầu, nhức mỏi khắp người, nhất là ở lưng và chân.
• Mệt lả, khó chịu: Đây là dấu hiệu rất phổ biến. Trẻ trông mệt mỏi, không muốn chơi, dễ quấy khóc hơn bình thường.

Các triệu chứng khác biệt ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh

Biểu hiện cúm có thể không hoàn toàn giống nhau ở mọi trẻ:

• Triệu chứng tiêu hóa: Một số trẻ có thể bị nôn mửa, tiêu chảy kèm theo các triệu chứng hô hấp.
• Biểu hiện không điển hình ở trẻ sơ sinh: Trẻ sơ sinh mắc cúm có thể không sốt cao rõ ràng mà chỉ có biểu hiện sốt nhẹ kèm li bì, bỏ bú, khó thở hoặc thậm chí ngưng thở.
• Phân biệt với cảm lạnh thông thường: Đôi khi ba mẹ dễ nhầm lẫn giữa cúm và cảm lạnh. Điểm khác biệt chính là cúm mùa thường ập đến bất ngờ với sốt cao và cảm giác mệt mỏi, đau nhức toàn thân rất rõ rệt. Ngược lại, cảm lạnh thường bắt đầu từ từ, triệu chứng chủ yếu là sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi và sốt thường nhẹ hoặc không sốt.

3. Biến chứng nguy hiểm của cúm mùa và các dấu hiệu cảnh báo cần can thiệp y tế ở trẻ

Dù phần lớn trẻ sẽ tự khỏi cúm, ba mẹ tuyệt đối không nên chủ quan. Cúm mùa có thể dẫn đến những biến chứng không mong muốn, đặc biệt ở trẻ nhỏ hoặc trẻ có bệnh nền. Nhận biết sớm các dấu hiệu nguy hiểm là chìa khóa để bảo vệ trẻ.

Tỉ lệ mắc biến chứng

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) ước tính hàng năm có hàng chục nghìn trẻ em dưới 5 tuổi phải nhập viện vì các biến chứng liên quan đến cúm, cho thấy mức độ nguy hiểm tiềm ẩn của căn bệnh này ở nhóm tuổi nhỏ.

Các biến chứng tiềm ẩn của cúm mùa ở trẻ: Cúm có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác:

Hô hấp: Viêm phổi do virus cúm hoặc bội nhiễm vi khuẩn (biến chứng nghiêm trọng và phổ biến nhất), viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, làm nặng thêm bệnh hen suyễn sẵn có.

Viêm phổi – Biến chứng tiềm ẩn của cúm mùa

Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo y tế khẩn cấp

Sức khỏe của trẻ luôn là ưu tiên hàng đầu. Ba mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ hoặc cơ sở y tế ngay lập tức nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây:

• Tai mũi họng: Viêm tai giữa cấp (rất phổ biến ở trẻ nhỏ), viêm xoang.
• Toàn thân và thần kinh: Mất nước (do sốt cao, nôn, tiêu chảy, ăn uống kém), viêm cơ, viêm cơ tim (viêm tim), co giật do sốt cao. Các biến chứng thần kinh nghiêm trọng hơn như viêm não, viêm màng não tuy hiếm gặp nhưng có thể để lại di chứng nặng nề.

Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo y tế khẩn cấp

Sức khỏe của trẻ luôn là ưu tiên hàng đầu. Ba mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ hoặc cơ sở y tế ngay lập tức nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây:

• Thở nhanh, thở gấp, khó thở, thở co kéo lồng ngực (da lõm vào giữa các xương sườn khi thở).
• Da, môi hoặc móng tay tím tái.
• Đau hoặc tức ngực.
• Đau cơ dữ dội.
• Dấu hiệu mất nước: không đi tiểu hoặc tã không ướt trong 8 giờ, miệng khô, khóc không có nước mắt.
• Co giật.
• Sốt cao trên 40°C hoặc sốt không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
• Trẻ li bì, khó đánh thức hoặc không tương tác.
• Các triệu chứng cúm có vẻ cải thiện trong thời gian ngắn nhưng sau đó tái phát với triệu chứng sốt và ho nặng hơn.
• Tình trạng bệnh nền của trẻ (như tim mạch, phổi, hen suyễn) trở nên xấu đi.

4. Vai trò của dinh dưỡng trong phòng ngừa và hỗ trợ điều trị cúm mùa ở trẻ

Bên cạnh việc nhận biết và xử trí triệu chứng, việc xây dựng một nền tảng sức khỏe vững chắc cho trẻ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cả phòng ngừa và hỗ trợ điều trị cúm mùa. Trong đó, dinh dưỡng chính là chìa khóa quan trọng.

Dinh dưỡng – Nền tảng cho hệ miễn dịch khỏe mạnh

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, và dinh dưỡng chính là viên gạch vững chắc xây nên hệ miễn dịch khỏe mạnh cho trẻ. Ít ai ngờ rằng, có đến 70% “đội quân” miễn dịch của cơ thể lại nằm ở đường ruột. Điều này có nghĩa là một hệ tiêu hóa khỏe mạnh, với sự cân bằng của các lợi khuẩn, sẽ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Một chế độ ăn uống khoa học, đủ chất chính là cách tốt nhất để nuôi dưỡng “đội quân” này, giúp con chống chọi tốt hơn với bệnh tật, bao gồm cả cúm mùa.

Các dưỡng chất thiết yếu bảo vệ hệ miễn dịch

Để “lá chắn” miễn dịch của con luôn vững vàng, hãy đảm bảo cung cấp đủ các dưỡng chất quan trọng sau:

Dinh dưỡng hỗ trợ trẻ khỏe mạnh trước cúm mùa

• Vitamin C: được ví như “chiến binh” tăng cường sức mạnh cho các tế bào miễn dịch, giúp cơ thể chống lại virus hiệu quả hơn. Ba mẹ có thể tìm thấy vitamin C dồi dào trong: cam, quýt, bưởi, ổi, kiwi, dâu tây, đu đủ, ớt chuông, bông cải xanh.
• Vitamin D: không chỉ giúp xương chắc khỏe, vitamin D còn “điều phối” hoạt động của hệ miễn dịch, thiếu vitamin D có thể khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng hô hấp hơn. Nguồn cung cấp vitamin D tốt nhất là: cá béo (cá hồi, cá thu), lòng đỏ trứng, nấm và các thực phẩm được bổ sung vitamin D như sữa, ngũ cốc.
• Kẽm: vi chất này rất cần thiết để các tế bào miễn dịch phát triển và hoạt động đúng chức năng, thiếu kẽm làm hệ miễn dịch yếu đi, trẻ dễ ốm hơn. Kẽm có nhiều trong: hàu, thịt đỏ, thịt gà, các loại đậu, hạt, ngũ cốc nguyên hạt.
• Protein (Chất đạm): là thành phần cấu tạo nên các kháng thể và các tế bào miễn dịch. Cung cấp đủ protein chất lượng cao giúp cơ thể trẻ tạo ra đủ “vũ khí” chống lại mầm bệnh. Nguồn cung cấp protein gồm: thịt, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa, các loại đậu, đỗ.
• Sắt: quan trọng cho sự tăng sinh và trưởng thành của các tế bào miễn dịch, đặc biệt là tế bào lympho. Tuy nhiên, cần lưu ý cân bằng vì thừa sắt cũng có thể không tốt trong giai đoạn nhiễm trùng cấp. Nguồn cung cấp sắt gồm: thịt đỏ, gan, thịt gia cầm, cá, trứng, rau lá xanh đậm, các loại đậu, ngũ cốc tăng cường sắt.
• Probiotics và Prebiotics: Probiotics được xem là những “chiến binh” lợi khuẩn tốt cho đường ruột, còn Prebiotics là “thức ăn” nuôi dưỡng những “chiến binh” này. Sự kết hợp của chúng giúp đường ruột khỏe mạnh, từ đó tăng cường hàng rào miễn dịch. Probiotics có trong sữa chua, kefir, thực phẩm lên men; Prebiotics có trong tỏi, hành tây, chuối, yến mạch, măng tây, ngũ cốc nguyên hạt.
• Sữa non (Colostrum): Sữa non được ví như “món quà miễn dịch đầu đời”, rất giàu kháng thể tự nhiên (IgG), lactoferrin và các yếu tố tăng trưởng. Chúng giúp trang bị “vũ khí” trực tiếp cho hệ miễn dịch còn non nớt của trẻ, đặc biệt hiệu quả trong việc phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp và tiêu hóa.

Trong hành trình chăm sóc con, việc xây dựng một hệ miễn dịch khỏe mạnh luôn là ưu tiên hàng đầu của mỗi cha mẹ, nhất là khi đối mặt với các mùa dịch bệnh như cúm mùa. Tuy nhiên, đảm bảo con nhận đủ mọi dưỡng chất cần thiết chỉ qua bữa ăn hàng ngày đôi khi là một thách thức, đặc biệt với trẻ biếng ăn, tiêu hóa kém hoặc có nhu cầu dinh dưỡng cao trong giai đoạn phát triển. Hiểu được điều đó, ColosCare 24h được nghiên cứu và phát triển bởi Nutricare và Viện Dinh dưỡng Y học Nutricare Hoa Kỳ (NMNI-USA) là giải pháp dinh dưỡng hỗ trợ tăng cường sức đề kháng cho trẻ một cách toàn diện và hiệu quả. Điểm cốt lõi tạo nên sự khác biệt của Coloscare 24h là nguồn sữa non 24h nhập khẩu từ Mỹ, cung cấp hàm lượng kháng thể IgG 1200 cao vượt trội, hỗ trợ tăng cường đề kháng. Lượng kháng thể dồi dào này đóng vai trò  như những “vệ binh” tinh nhuệ, hỗ trợ trực tiếp hệ miễn dịch non nớt của trẻ chống lại virus, vi khuẩn gây bệnh hiệu quả, đặc biệt là các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp và tiêu hóa. Bên cạnh đó, sản phẩm bổ sung 10 tỷ lợi khuẩn Postbiotic, HMO và chất xơ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột – nền tảng quan trọng của một hệ miễn dịch khỏe mạnh. Công thức được hoàn thiện với 56 dưỡng chất thiết yếu kết hợp cùng protein dễ hấp thu, canxi và vitamin D3, đảm bảo cung cấp nền tảng dinh dưỡng toàn diện, hỗ trợ tối đa cho sự phát triển và chức năng miễn dịch của trẻ. ColosCare 24h chính là lựa chọn tin cậy hỗ trợ trẻ tăng cường “lá chắn” miễn dịch vững chắc, giảm ốm vặt, để trẻ khỏe mạnh tự tin khám phá thế giới.

Nguyên tắc dinh dưỡng vàng khi trẻ bị cúm

Khi trẻ ốm, việc ăn uống trở thành một “thử thách”. Ba mẹ cần kiên nhẫn và áp dụng những nguyên tắc sau để giúp trẻ mau lại sức:

• Ưu tiên hàng đầu: Bù nước và điện giải: Sốt cao, thở nhanh, nôn hoặc tiêu chảy (nếu có) đều khiến trẻ dễ mất nước. Cần khuyến khích trẻ uống nhiều lần, từng ngụm nhỏ. Ưu tiên nước lọc, dung dịch bù điện giải (Oresol) pha đúng cách, sữa (sữa mẹ, sữa công thức, sữa tươi tùy độ tuổi), nước trái cây pha loãng (không thêm đường), nước canh, súp loãng.

• Cung cấp đủ năng lượng: Trẻ cần năng lượng để chống lại bệnh tật. Nên chọn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa, dễ nuốt như cháo, súp, đồ ăn xay nhuyễn. Chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày (5-6 bữa hoặc hơn) thay vì 3 bữa chính để trẻ dễ hấp thu và không cảm thấy bị ép ăn.

• Tăng cường thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: Bổ sung các loại rau xanh, trái cây tươi (có thể làm sinh tố, nước ép hoặc hấp mềm) để cung cấp vitamin và chất chống oxy hóa. Các món được chế biến dạng soup, hầm mềm cũng là một lựa chọn tốt nhờ tác dụng làm loãng đờm và cung cấp dinh dưỡng dễ hấp thu.

Kết luận

Tóm lại, cúm mùa ở trẻ em là một vấn đề sức khỏe đáng lưu tâm, tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được nhận biết và xử trí đúng cách. Việc nắm vững các triệu chứng, đặc biệt là những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, là vô cùng cần thiết để cha mẹ tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời. Song song đó, dinh dưỡng khoa học đóng vai trò nền tảng không thể thiếu, vừa giúp củng cố hệ miễn dịch tự nhiên để phòng bệnh hiệu quả, vừa hỗ trợ tích cực cho quá trình hồi phục, giảm thiểu tác động của bệnh khi trẻ không may mắc phải. Đầu tư vào dinh dưỡng chính là đầu tư vào lá chắn miễn dịch vững chắc, bảo vệ sức khỏe và tương lai phát triển của con bạn.

(Huế Phạm)