Tầm quan trọng của việc theo dõi và đánh giá chiều cao của trẻ

26/06/2024

Chiều cao không chỉ đơn thuần là thước đo ngoại hình, mà còn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ, ảnh hưởng đến cả thể chất lẫn tinh thần. Vì vậy, việc theo dõi và đánh giá chiều cao trẻ một cách thường xuyên, chính xác là vô cùng cần thiết. Cha mẹ cần trang bị kiến thức đầy đủ để theo dõi quá trình phát triển chiều cao của con, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời nếu cần thiết, giúp trẻ đạt được chiều cao tiềm năng và phát triển toàn diện.

1. Tại sao cần theo dõi và đánh giá chiều cao trẻ?

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, hiện nay nước ta đang đối mặt với thách thức về tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi (cứ 4 trẻ dưới 5 tuổi thì có một trẻ bị suy dinh dưỡng), chiều cao trung bình ở nam và nữ không chỉ thấp hơn nhiều nước phát triển mà còn thấp hơn một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Đối với trẻ trên 2 tuổi, cha mẹ nên theo dõi chiều cao của trẻ định kỳ mỗi 1-3 tháng/lần để theo dõi tiến trình tăng trưởng của con. Bởi việc theo dõi, đánh giá chiều cao trẻ là một việc làm đơn giản nhưng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả trẻ em và cha mẹ. Và đây cũng là dữ liệu tham khảo quan trọng giúp bác sĩ và phụ huynh phần nào xác định được con trẻ có đang phát triển như mong đợi hay đang gặp các mối lo ngại tiềm ẩn, từ đó có thể can thiệp kịp thời. 

Theo dõi và đánh giá chiều cao định kỳ cho trẻ

Thực tế cho thấy, theo dõi chiều cao của trẻ định kỳ sẽ giúp cha mẹ có cái nhìn tổng quan về tốc độ phát triển chiều cao của con mình. Khi đó, cha mẹ có thể đánh giá xem trẻ có đang phát triển chiều cao bình thường hay chậm so với chuẩn hay không. Đồng thời, theo Tổ chức Y tế Thế giới, chiều cao cũng là một trong những chỉ số quan trọng phản ánh tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe tổng thể của trẻ và thật sự cần thiết phải theo dõi và can thiệp kịp thời.

Bên cạnh đó, theo dõi thường xuyên giúp cha mẹ phát hiện sớm các dấu hiệu trẻ phát triển chiều cao chậm, chẳng hạn như: trẻ tăng trưởng chiều cao chậm hơn so với chuẩn, trẻ có chiều cao thấp hơn so với bạn bè cùng trang lứa… Nhờ vậy, cha mẹ có thể đưa ra các biện pháp hỗ trợ đúng đắn để giúp trẻ phát triển chiều cao tốt nhất.

Trẻ có chiều cao thấp hơn so với bạn bè cùng trang lứa

Dựa trên kết quả theo dõi chiều cao, cha mẹ có thể điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, vận động và giấc ngủ cho phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ. Ví dụ, nếu trẻ có dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng, cha mẹ cần bổ sung thêm các thực phẩm giàu canxi, vitamin D,… cho trẻ. Nếu trẻ ít vận động, cha mẹ cần khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất phù hợp với lứa tuổi. Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc và ngủ sâu giấc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển chiều cao cho trẻ.

Ngoài ra, việc theo dõi chiều cao thường xuyên giúp trẻ hình thành thói quen tốt về chăm sóc sức khỏe, ý thức được tầm quan trọng của việc phát triển chiều cao và có trách nhiệm hơn với sức khỏe của bản thân mình.

2. Cách theo dõi và đánh giá chiều cao trẻ

Với những lợi ích đã được đề cập ở trên thì việc theo dõi và đánh giá chiều cao trẻ là điều cần thiết. Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh cũng cần trang bị cho mình các bước để có thể thực hiện quá trình này một cách hiệu quả.

– Đo chiều cao định kỳ đúng cách thông qua các yếu tố: thời điểm đo, dụng cụ đo và cách đo. Cha mẹ nên đo chiều cao của trẻ vào cùng một thời điểm trong ngày, tốt nhất là vào buổi sáng sau khi thức dậy và sử dụng thước đo có vạch chia nhỏ nhất đến 0,1 cm. Trình tự đo sẽ được thực hiện tuần tự từ việc cho trẻ cởi bỏ dép, mũ hoặc các phụ kiện khác rồi đến đứng thẳng lưng, hai chân khép sát nhau và gót chân chạm vào tường và sau đó cha mẹ sẽ đánh dấu chiều cao trên tường. Thao tác cuối là đọc số đo trên thước và ghi chép lại chiều cao của trẻ.

– Tiếp đến là ghi chép số đo chiều cao cùng với ngày tháng đo vào sổ theo dõi sức khỏe hoặc bảng theo dõi chiều cao riêng. So sánh số đo chiều cao của trẻ với bảng chiều cao chuẩn theo giới tính và độ tuổi để đánh giá tình trạng phát triển của trẻ.

Bảng chiều cao và cân nặng chuẩn WHO theo độ tuổi và giới tính của trẻ

– Phụ huynh thực hiện vẽ biểu đồ chiều cao theo thời gian để theo dõi sự phát triển của trẻ một cách trực quan, việc này cần thực hiện định kỳ mỗi 3 tháng một lần. Cha mẹ nên giải thích cho trẻ hiểu về ý nghĩa của biểu đồ chiều cao để trẻ có thể tham gia vào việc theo dõi và đánh giá sự phát triển của bản thân.

3. Dấu hiệu cảnh báo trẻ phát triển chiều cao chậm

Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo trẻ phát triển chiều cao chậm mà cha mẹ cần lưu ý để phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.

WHO đã đưa ra bảng chiều cao chuẩn theo giới tính và độ tuổi giúp đánh giá tình trạng chiều cao của trẻ. Nếu chiều cao của trẻ thấp hơn 2SD (SD: độ lệch chuẩn) so với bảng chiều cao chuẩn theo giới tính và độ tuổi, đây là dấu hiệu cảnh báo trẻ phát triển chiều cao chậm.

PGS.TS Vũ Chí Dũng – Giám đốc Trung tâm Nội tiết, Chuyển hóa, Di truyền và Liệu pháp phân tử, Bệnh viện Nhi Trung ương đã đưa ra và phân tích biểu đồ tăng trưởng thông thường của trẻ em. Mức tăng trung bình khi trẻ được đáp ứng đủ các yếu tố về dinh dưỡng và hormone cần thiết là 4 đến 7,0 cm mỗi năm (tính từ sau 4 tuổi đến trước dậy thì 2-3 năm, tầm 9 tuổi). Dưới 5 tuổi, mức biến động chiều cao của trẻ lớn hơn nhiều, cụ thể là: 0-1 tuổi: tăng trung bình 25 cm; 1-2 tuổi: tăng trung bình 12 cm; 2 – 3 tuổi: tăng trung bình 8,0 cm/năm. Vì vậy, nếu tốc độ tăng trưởng chiều cao của trẻ chậm hơn bình thường, dưới 5cm/năm, đây là dấu hiệu cảnh báo trẻ phát triển chiều cao chậm.

Trẻ có các biểu hiện như mệt mỏi, chán ăn, ngủ không ngon giấc… có thể gây phát triển chiều cao chậm. Điều này do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm thiếu hụt dinh dưỡng, rối loạn chuyển hóa, bệnh lý tiềm ẩn, mất ngủ và mệt mỏi. Bởi vì khi trẻ mắc các rối loạn chuyển hóa hoặc bệnh lý, dù ăn uống đầy đủ nhưng cơ thể vẫn có thể thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển, dẫn đến tình trạng chậm tăng trưởng chiều cao.

Trẻ có các biểu hiện chán ăn có nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng, kém phát triển chiều cao

4. Biện pháp khắc phục khi trẻ phát triển chiều cao chậm

Trẻ em phát triển chiều cao chậm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan tới thiếu hụt dinh dưỡng, xuất hiện vấn đề về hormone hoặc ảnh hưởng bởi tình trạng sức khỏe. Để khắc phục, phụ huynh cần có các biện pháp can thiệp hiệu quả, có thể kể đến như: cải thiện chế độ dinh dưỡng, bổ sung các loại vitamin và khoáng chất cần thiết, và tăng cường hoạt động thể chất. Ở bài viết này sẽ gợi ý một số biện pháp khắc phục cho trẻ phát triển chiều cao chậm, tùy vào đặc thù của từng bé mà các bậc cha mẹ lựa chọn áp dụng phù hợp cho con em mình.

– Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ, đặc biệt là các thực phẩm giàu canxi, protein, vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển chiều cao của trẻ. Bởi lẽ, canxi là thành phần chính cấu tạo nên xương và răng, giúp xương chắc khỏe và dẻo dai. Các thực phẩm giàu canxi bao gồm: sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua…), rau xanh (rau bina, cải xoăn…), các loại đậu. Cùng với đó, vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Trẻ cần được tắm nắng mỗi ngày để tổng hợp vitamin D tự nhiên bên cạnh được cung cấp các thực phẩm giàu vitamin D như các loại cá béo (cá hồi, cá thu,..), lòng đỏ trứng, nấm,.. Cuối cùng, về vai trò của protein, ít nhiều các bậc cha mẹ đều biết được đây là nguyên liệu thiết yếu cho sự phát triển của cơ bắp và xương.

Thực phẩm giàu canxi, protein, vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển chiều cao cho trẻ

Thấu hiểu nhu cầu dinh dưỡng giúp trẻ phát triển chiều cao tối ưu trong giai đoạn 5 năm đầu đời, Nutricare cùng Viện Dinh dưỡng Y học Nutricare Hoa Kỳ đã cho ra đời sản phẩm dinh dưỡng Nutricare Smarta Grow với công thức cải tiến, đáp ứng 100% hàm lượng canxi theo khuyến nghị của Viện nghiên cứu Y học Hoa Kỳ (trẻ từ 1 tuổi đến 2 tuổi cần bổ sung 500mg canxi mỗi ngày và trẻ từ 3 tuổi đến 5 tuổi là 600 mg/ngày). Đặc biệt, sản phẩm đã được chứng minh lâm sàng hỗ trợ trẻ tăng chiều cao sau 2 tháng sử dụng. Cụ thể, sau 2 tháng kết hợp sử dụng sản phẩm dinh dưỡng Nutricare Smarta Grow, trẻ cao hơn 1,41cm và tăng 0,4kg cân nặng. Đồng thời, với bộ 3 canxi, vitamin K2 và vitamin D3 nhập khẩu trực tiếp từ Mỹ, cùng 52 dưỡng chất thiết yếu có trong sản phẩm, trẻ sử dụng 2 ly sữa bột Nutricare Smarta Grow pha chuẩn hoặc 3 hộp sữa bột pha sẵn 180ml mỗi ngày sẽ được hỗ trợ phát triển chiều cao tối ưu, xương chắc khỏe. Ngoài ra, Nutricare Smarta Grow còn tăng cường DHA, choline hỗ trợ phát triển não bộ; protein chất lượng cao để trẻ tăng cân khỏe mạnh bắt kịp đà tăng trưởng; chất xơ, lysine có trong sản phẩm cũng hỗ trợ trẻ tiêu hóa khỏe. Với các dưỡng chất nhập khẩu từ Hoa Kỳ cùng giá thành phù hợp, bộ đôi sữa bột và sữa bột pha sẵn Nutricare Smarta Grow là lựa chọn tối ưu của bố mẹ nhằm bổ sung dinh dưỡng hỗ trợ trẻ phát triển chiều cao, đề kháng và trí não.

– Bên cạnh việc bổ sung đầy đủ các thực phẩm giàu canxi, protein và vitamin D, cha mẹ cũng cần cho trẻ tham gia các hoạt động thể chất thường xuyên như: chơi thể thao, vận động ngoài trời… để kích thích xương khớp và hệ cơ bắp của trẻ phát triển. Tuy nhiên, các hoạt động vận động thể chất cần phù hợp với độ tuổi, khả năng và sở thích của trẻ. Trẻ từ 0 đến 2 tuổi nên vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày với các hoạt động như bò, trườn, dạo chơi cùng bố mẹ. Đối với trẻ lớn hơn cần vận động ít nhất 60 phút mỗi ngày thông qua tập thể dục, vận động ngoài trời và chơi thể thao phù hợp như bơi lội, đạp xe, nhảy,…Đặc biệt, nên cho trẻ tham gia các hoạt động vận động cùng bạn bè hoặc gia đình để tăng thêm niềm vui và tạo động lực cho trẻ.

Trẻ tham gia các hoạt động vận động cùng bạn bè

– Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển thể chất và tinh thần của trẻ, đặc biệt là trong việc thúc đẩy tăng trưởng chiều cao. Trong một nghiên cứu theo dõi sự phát triển chiều cao của trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 18 tuổi của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cho thấy những trẻ ngủ đủ giấc (ít nhất 9 tiếng mỗi đêm) có chiều cao trung bình cao hơn 5cm so với những trẻ ngủ không đủ giấc. Lý do là vì trong khi ngủ, đặc biệt là khi bước vào giai đoạn ngủ sâu, cơ thể trẻ sẽ tiết ra hormone tăng trưởng (GH). Đây là yếu tố then chốt giúp kích thích quá trình phát triển chiều cao. Hormone này được tiết ra nhiều nhất vào ban đêm, từ 10 giờ tối đến 2 giờ sáng. Do đó, đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc và ngủ sâu giấc trong khung giờ này sẽ giúp tối ưu hóa việc sản sinh GH, từ đó hỗ trợ trẻ phát triển chiều cao một cách hiệu quả nhất.

Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển chiều cao của trẻ

– Đặc biệt, cha mẹ cần lưu ý rằng mỗi trẻ sẽ có một chế độ dinh dưỡng khác nhau, vì vậy việc nhận tư vấn từ các chuyên gia sức khỏe là rất quan trọng để đảm bảo một kế hoạch phát triển chiều cao phù hợp và hiệu quả. Đồng thời, việc đưa trẻ đi khám bác sĩ định kỳ và ngay khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển toàn diện cho trẻ.

Cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ định kỳ

Kết luận: Theo dõi và đánh giá chiều cao trẻ là việc làm vô cùng quan trọng giúp cha mẹ nắm bắt tình trạng phát triển của trẻ và có biện pháp can thiệp kịp thời nếu cần thiết. Kết hợp việc theo dõi chiều cao trẻ với việc chăm sóc sức khỏe toàn diện cho trẻ để giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất và tinh thần. Cuối cùng, Sức khỏe của trẻ là tài sản quý giá nhất của cha mẹ, hãy dành thời gian quan tâm và chăm sóc sức khỏe cho con một cách tốt nhất để bé có nền tảng vững vàng cho tương lai.

Tài liệu tham khảo:

1.https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/-/asset_publisher/7ng11fEWgASC/content/noi-lo-tre-suy-dinh-duong-thap-coi?inheritRedirect=false

2.https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/nhi/do-chieu-cao-can-nang-cua-tre-de-theo-doi-nguy-co-suy-dinh-duong/

3.https://benhviennhitrunguong.gov.vn/cham-tang-truong-o-tre-van-de-nhi-khoa-quan-trong-nhung-thuong-bi-bo-qua.html

4. https://viendinhduong.vn/vi/tin-tuc/diem-moi-ve-nhu-cau-khuyen-nghi-vitamin-d-va-canxi.html

5. https://www.nichd.nih.gov/health/topics/sleep/conditioninfo/how-much

6.https://viendinhduong.vn/vi/tin-tuc—su-kien-noi-bat/thong-cao-bao-chi-hoi-nghi-cong-bo-ket-qua-tong-dieu-tra-dinh-duong-2019-2020.html

Có thể bạn quan tâm

Khuyến nghị thực hành của ESPEN: Dinh dưỡng lâm sàng trong ung thư

Hướng dẫn thực tế này dựa trên hướng dẫn khoa học hiện hành của ESPEN về dinh dưỡng ở bệnh...
Xem thêm

Bệnh tim mạch ở người lớn tuổi

Khi bước vào tuổi “xế chiều”, cơ thể và sức khỏe có phần suy giảm thì nguy cơ mắc các...
Xem thêm

Làm thế nào để cải thiện chiều cao ở trẻ

Yếu tố di truyền chỉ quyết định 60 - 70% chiều cao khi trưởng thành của trẻ, phần còn lại...
Xem thêm