Thiếu canxi – Nguyên nhân hàng đầu gây loãng xương và bệnh cơ xương khớp ở người lớn tuổi

14/08/2024

Chăm sóc sức khỏe xương khớp là một phần quan trọng trong việc duy trì và bảo vệ sức khỏe tổng thể. Canxi được coi là chìa khóa vàng giúp xương chắc khỏe, ngăn ngừa các bệnh lý về xương ở người cao tuổi. Nhiều nghiên cứu cho thấy, thiếu canxi là nguyên nhân hàng đầu gây loãng xương và các bệnh cơ xương khớp.

1. Vai trò của canxi đối với xương khớp

Canxi là một khoáng chất giữ vai trò quan trọng trong cơ thể con người, đặc biệt trong việc hình thành mô cứng. Ở cơ thể, canxi chiếm 1,5 – 2% trọng lượng, trong đó, 99% lượng canxi tồn tại trong xương, răng, móng và 1% trong máu. Canxi khi kết hợp với phospho sẽ tạo ra thành phần cơ bản để cấu tạo lên xương và răng. Chính vì vậy, bổ sung đầy đủ canxi sẽ giúp xương chắc khỏe, phòng ngừa những bệnh loãng xương, giảm tình trạng đau nhức và khó khăn trong vận động, làm nhanh lành các vết nứt gãy trên xương. 

Canxi có vai trò vô cùng quan trọng đối với hệ cơ xương khớp của con người 

Thông thường, các mô xương sẽ được tái tạo liên tục. Đây là quá trình tái cấu trúc xương cho phép mô xương cũ được thay thế bằng mô mới. Quá trình này được bắt đầu bằng sự hủy xương hay còn gọi là quá trình tiêu xương “hủy cốt bào” và kết thúc bằng quá trình tạo xương mới lấp đầy các hốc do sự tiêu xương tạo ra, còn gọi là “tạo cốt bào”. Tái cấu trúc xương phụ thuộc lượng canxi có trong cơ thể và sự dự trữ canxi, do đó việc thu nhận đủ lượng canxi hàng ngày để tạo nguồn nguyên liệu cho việc tái tạo là vô cùng quan trọng. 

Người thiếu canxi cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh như loãng xương, còi xương, cao huyết áp, béo phì hoặc sỏi thận.

Những phát hiện gần đây cho thấy, bổ sung canxi đặc biệt quan trọng ở các nước châu Á vì số lượng người bị gãy xương hông đang tăng nhanh do sự già hóa dân số ngày càng nhiều. Ước tính năm 2050, hơn 1⁄2 ca gãy xương hông trên toàn thế giới sẽ xảy ra ở châu Á.

Chính vì vậy, việc bổ sung canxi đầy đủ là vô cùng cần thiết. Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị về canxi (mg/ngày) theo tuổi, giới và tình trạng sinh lý cho người Việt Nam được đưa ra như sau: 

Đối tượng

Nhóm tuổi Nhu cầu Ca (Calcium)
(mg/ngày)
Trẻ nhỏ < 6 tháng 300
6-11 tháng 400
Trẻ em 1-3 tuổi 500
4-6 tuổi 600
7-9 tuổi 700
Nam vị thành niên 10-18 tuổi 1.000
Nữ vị thành niên 10-18 tuổi 1.000
Nam trưởng thành 19-49 tuổi 700
50-60 tuổi 1.000
> 60 tuổi 1.000
Nữ trưởng thành 19-49 tuổi 700
50-60 tuổi 1.000
> 60 tuổi 1.000
Phụ nữ mang thai Trong suốt thai kỳ 1.000
Phụ nữ cho con bú Trong suốt thời kỳ cho con bú 1.000

Nguồn: Sách nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam năm 2007

2.  Loãng xương và các bệnh cơ xương khớp ở người lớn tuổi bắt nguồn từ việc thiếu canxi

Sức mạnh của xương được phản ánh thông qua hai yếu tố: khối lượng xương và chất lượng xương. Trong đó, khối lượng xương cho biết số lượng khoáng chất (chủ yếu là canxi và phốt pho) có trong một khối lượng xương nhất định. Còn chất lượng xương được đánh giá bởi các thông số: cấu trúc của xương, tốc độ chuyển hóa của xương, độ khoáng hóa, mức độ tổn thương tích lũy, tính chất của các chất cơ bản của xương.

Việc hấp thu không đủ canxi ở người lớn sẽ làm giảm hàm lượng canxi trong huyết thanh, dẫn đến tăng parathyroid hormone trong huyết thanh (cường cận giáp thứ phát). Hậu quả, canxi sẽ từ xương đi ra máu để duy trì hàm lượng trong huyết thanh ở mức ổn định. Sau một thời gian, chất nền xương mất dần đi canxi, gây ra chứng loãng xương và nghiêm trọng hơn là bệnh loãng xương, làm tăng nguy cơ gãy xương. Do vậy, thiếu hụt canxi lâu dài là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng giảm khối lượng xương và loãng xương.

Ảnh hưởng của của thiếu canxi sẽ gây nên các vấn đề về xương khớp như sau:

Thiếu xương: tình trạng khối lượng xương của cơ thể thấp hơn so với bình thường. Lượng canxi hấp thụ thấp làm giảm mật độ xương, mất xương sớm và tăng nguy cơ gãy xương.

Người lớn tuổi có nguy cơ cao bị thiếu xương

Loãng xương: Xảy ra khi khối lượng xương bị thiếu trầm trọng, kết hợp của sự thiếu hụt nhiều khoáng chất trong cơ thể như: canxi, magie, vitamin D và một số vitamin khác… Khi loãng xương tiến triển đến giai đoạn nặng, người lớn tuổi có thể bị còng lưng, giảm chiều cao và thường xuyên đau nhức xương, hay gù vẹo. Loãng xương diễn biến thầm lặng, nhưng có thể gây ra hậu quả nặng nề như gãy xương, từ đó người bệnh sẽ bị tàn phế, mất khả năng lao động, giảm tuổi thọ. Loãng xương hiện nay là một vấn đề y tế và xã hội của mọi quốc gia do tần suất người mắc bệnh loãng xương trong cộng đồng tương đương với tần suất người mắc bệnh tim mạch và ung thư. 

Hình ảnh của xương khỏe mạnh và loãng xương

Tăng nguy cơ gãy xương: khi khối lượng xương bị mất đi (thiếu xương) và chất lượng xương suy giảm (loãng xương) thì nguy cơ gãy xương là rất cao. Nghiên cứu của nhóm tác giả Trung tâm Y tế Đại học Hamburg-Eppendorf đã chỉ ra rằng: việc thiếu hụt canxi làm tăng nguy cơ mất xương sau chấn thương và tăng gấp 3 lần nguy cơ gãy xương thứ cấp.

Khi bước vào tuổi “xế chiều”, hệ xương khớp trở nên suy yếu, mật độ xương ngày càng giảm. Vậy nên, việc bổ sung đầy đủ canxi là việc vô cùng cần thiết cho việc chăm sóc sức khỏe xương khớp ở người lớn tuổi.

3. Các biện pháp ngăn ngừa thiếu canxi ở người lớn tuổi

Thực phẩm giàu canxi được xem là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa các bệnh về xương khớp do thiếu canxi gây ra. Canxi có thể được nạp vào cơ thể trong các bữa ăn hàng ngày thông qua một số loại thực phẩm như:

– Các loại hải sản (tôm, cua, ốc). Đây là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất thiết yếu tự nhiên, bao gồm vitamin D, vitamin B12, iốt, selen và kẽm tốt cho xương khớp.

– Các loại rau có màu xanh đậm (rau diếp, bắp cải, cải xoăn, cần tây…). Đây là những thực phẩm tốt cho sức khỏe xương. Vitamin K trong rau xanh là yếu tố hình thành lên osteocalcin, giúp tích tụ canxi vào xương.

– Sữa và các chế phẩm của sữa như sữa chua, phô mai vì trong sữa và các chế phẩm từ sữa đều rất giàu canxi và là nguồn canxi có giá trị sinh học cao, tốt cho xương khớp.

– Các loại hạt, đậu đều là nguồn thực phẩm cung cấp canxi dồi dào, có thể kể đến một số loại như: hạnh nhân, đậu rồng, đậu trắng tây, đậu nành,…

– Trứng cũng là một loại thực phẩm rất giàu canxi. Ngoài ra, lòng đỏ trứng còn chứa lượng vitamin D cần thiết cho sức khỏe xương và ngăn ngừa loãng xương.

Các thực phẩm giàu canxi, tốt cho xương khớp

Nhằm mang đến giải pháp dinh dưỡng hỗ trợ xương khớp chắc khỏe, hạn chế nguy cơ loãng xương do thiếu canxi, các nhà khoa học của Nutricare và Viện Dinh dưỡng Y học Nutricare Hoa Kỳ (NMNI-USA) đã phối hợp nghiên cứu thành công, cho ra mắt sản phẩm dinh dưỡng Nutricare Bone. Sản phẩm cung cấp hàm lượng canxi cao vượt trội 1800 mg kết hợp vitamin D3 tăng hấp thu canxi tại ruột cùng vitamin K2 giúp vận chuyển và tăng mật độ canxi gắn vào khung xương, từ đó hỗ trợ phòng ngừa loãng xương. Đặc biệt, Nutricare Bone còn bổ sung Glucosamin từ Mỹ đã được chứng minh lâm sàng tăng sinh dịch khớp và tế bào sụn giúp giảm đau và tăng độ dẻo dai của khớp ngay cả khi lớn tuổi. Ngoài ra, Đạm thực vật và Đạm Whey dễ hấp thu từ Mỹ có trong sản phẩm cũng hỗ trợ cung cấp các acid amin thiết yếu tham gia vào quá trình tổng hợp protein giúp xây dựng và tái tạo các khối cơ, tăng khả năng vận động. Với 2-3 ly sữa bột pha chuẩn mỗi ngày, Nutricare Bone cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho người lớn tuổi gặp các vấn đề về loãng xương, có nguy cơ giảm mật độ xương, người chơi thể thao, hoạt động thể lực nặng cần hỗ trợ chức năng xương khớp.

Bên cạnh giải pháp xây dựng một chế độ ăn giàu canxi, người lớn tuổi cũng cần thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe, tăng cường sự dẻo dai của hệ cơ xương khớp, đồng thời, tăng chuyển hóa canxi vào cơ thể. Ngoài ra, người lớn tuổi cần khám sức khỏe định kỳ để tầm soát xương sớm, phát hiện các bệnh lý về xương khớp, từ đó có các biện pháp điều trị kịp thời.

Người lớn tuổi nên lựa chọn môn thể dục thể thao phù hợp với thể trạng của mình

Tóm lại, nguyên nhân hàng đầu gây loãng xương và các bệnh cơ xương khớp ở người lớn tuổi là do thiếu canxi. Vì vậy, để có một hệ xương khớp khỏe mạnh, việc bổ sung canxi đầy đủ là vô cùng cần thiết. Hy vọng rằng những thông tin vừa được chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu rõ tầm quan trọng của canxi đối với xương khớp. Từ đó, người đọc có thể biết cách bổ sung canxi hợp lý để có một hệ xương khỏe, phòng ngừa các bệnh về xương khớp.

Tài liệu tham khảo:

1.https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/su-phat-trien-va-thay-doi-cua-bo-xuong-trong-suot-cuoc-doi-vi

2.Lee, S. H., & Song, K. B. (2009). Isolation of acalcium-binding peptide from enzymatic hydrolysatesof porcine blood plasma protein.Journal of the KoreanSociety for Applied Biological Chemistry52, 290-294.https://doi.org/10.3839/jksabc.2009.051

3.https://vietnamnet.vn/gop-phan-day-lui-nguy-co-suc-khoe-xuong-tai-chau-a-107498.html

4.Gropper, S. S., Smith, J. L., & Carr, T. P. (2018).Ad-vanced nutrition and human metabolism (7thed).Massachusetts, USA: Cengage Learning

5.https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/khoi-luong-xuong-la-gi-cach-xay-dung-he-xuong-khoe-manh-vi

6.https://benhvien108.vn/benh-loang-xuong-osteoporosis-:-mot-so-dieu-can-biet.htm

7.https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/osteoporosis/symptoms-causes/syc-20351968#:~:text=This%20can%20lead%20to%20osteopenia,a%20bone%20breaks%20or%20fractures.

8.https://www.healthline.com/health/osteoporosis

9.https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/thieu-xuong-la-benh-gi-vi

10.Nguyễn Văn Tuấn, Nguyễn Đình Nguyên (2007). Loãng xương- Nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị, phòng ngừa, NXB Y Học.

11.https://www.ecmjournal.org/papers/vol035/pdf/v035a25.pdf

12.https://laodong.vn/suc-khoe/nhung-ly-do-ma-ban-phai-bo-sung-hai-san-vao-che-do-an-1297691.ldo

13.https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/cac-duong-chat-giup-xuong-chac-khoe-vi

14.https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/danh-sach-cac-loai-thuc-pham-giau-canxi-nhat-vi

 

Có thể bạn quan tâm

Hiểu “đúng” và “đủ” kiến thức bệnh Đái tháo đường từ chuyên gia

Đái tháo đường là một bệnh lý rối loạn chuyển hóa mạn tính, đặc trưng bởi lượng đường glucose trong...
Xem thêm

Sự phát triển của hệ thống miễn dịch – từ bào thai cho đến lứa tuổi chập chững biết đi

Giới thiệu Bài viết này mô tả các sự kiện trong quá trình hình thành hệ thống miễn dịch của...
Xem thêm

Táo bón – Mối nguy tiềm tàng gây suy dinh dưỡng

Táo bón ở trẻ em là một vấn đề sức khỏe phổ biến ảnh hưởng đến 0,7% đến 29,6% trẻ...
Xem thêm