
Biếng ăn là một vấn đề phổ biến ở trẻ em, gây nhiều lo lắng cho các bậc phụ huynh. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ mà còn có thể tác động đến tâm lý và sức khỏe tổng thể. Biếng ăn có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng thường gặp nhất ở trẻ từ 1 đến 6 tuổi.
Như đã trình bày ở bài viết “Biếng ăn ở trẻ nhỏ – Nguyên nhân và Giải pháp – Nutricare (nmni-usa.com)” đã đăng vào 12/05/2023 thì hiện nay, vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất nào về “biếng ăn” trên toàn thế giới, cũng như những tiêu chuẩn để đánh giá thế nào là biếng ăn. Ở Việt Nam, biếng ăn được Bộ Y Tế Việt Nam định nghĩa là khi trẻ không ăn đủ khẩu phần theo nhu cầu dinh dưỡng, dẫn đến biểu hiện chậm tăng trưởng. Định nghĩa này tương đồng với một thuật ngữ về chứng rối loạn ăn uống được công nhận trên thế giới tên là Chứng rối loạn hạn chế/tránh né thực phẩm – Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder (ARFID).
Chứng biếng ăn theo cách hiểu phổ biến tại Việt Nam thường bị nhầm lẫn với thuật ngữ “anorexia nervosa” là chứng biếng ăn do áp lực về vấn đề ngoại hình, cân nặng ở cả người lớn và trẻ em, dẫn đến hệ quả chung là chán ăn và thiếu hụt dinh dưỡng cần thiết. Biếng ăn ở trẻ em là vấn đề nhức nhối trong xã hội Việt Nam hiện nay, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần của trẻ. Theo thống kê của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỉ lệ trẻ biếng ăn ở Việt Nam dao động từ 45,9% đến 57,7%. Trong một nghiên cứu khác của Viện Nghiên cứu Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi biếng ăn tại Việt Nam là 45,9%, cao hơn so với tỷ lệ trung bình của các nước Đông Nam Á (30,2%) và thế giới (22,9%). Đây là những con số đáng báo động cho mức độ phổ biến rộng rãi của chứng biếng ăn hiện nay.
Biếng ăn là một vấn đề phổ biến ở trẻ em
Tình trạng biếng ăn không chỉ ảnh hưởng đến sự tăng trưởng về chiều cao, cân nặng mà còn gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng khác như suy giảm hệ miễn dịch khiến trẻ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm, rối loạn tiêu hóa, chậm phát triển trí tuệ và có thể dẫn đến rối loạn tâm lý, ảnh hưởng đến hành vi của trẻ.
Theo nhiều nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã tổng hợp và chỉ ra rằng tỉ lệ biếng ăn ở Việt Nam dao động từ 30-50% với tỷ lệ cụ thể khác nhau theo độ tuổi như sau:
Ở những tháng đầu đời, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời và duy nhất cho trẻ. Tuy vậy, biếng ăn vẫn là hiện tượng phổ biến ở giai đoạn 0-6 tháng tuổi này. Trình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, và đều gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Đầu tiên là do việc bú mẹ không hiệu quả từ kĩ thuật bú mẹ hoặc bú bình chưa đúng dẫn tới lượng sữa nạp vào không đủ. Ngoài ra, một số trẻ dị ứng với protein sữa và thành phần của sữa bẩm sinh cũng gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, nôn trớ, khiến trẻ khó chịu. Từ những nguyên nhân trên mà trẻ sẽ bú ít hơn lượng sữa thông thường hoặc bú ngắt quãng, hoặc quấy khóc khi bú và cuối cùng là sụt cân, đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của biếng ăn. Nếu trẻ không tăng cân hoặc sụt cân trong một khoảng thời gian, cha mẹ cần đưa trẻ tới gặp bác sĩ để có chỉ định thích hợp.
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời và duy nhất cho trẻ sơ sinh
Giai đoạn trẻ 1-2 tuổi là thời điểm đang hoàn thiện quá trình mọc răng khiến lợi bé kích thích, sưng lên gây đau và khó chịu khiến trẻ bỏ ăn. Đồng thời đây cũng là giai đoạn trẻ dễ mắc các bệnh lí về nhiễm trùng và hô hấp do đó rất dễ xảy ra tình trạng biếng ăn. Con trẻ sẽ ăn rất ít và chỉ một số món nhất định, không chịu thử món mới đi kèm với đó là các dấu hiệu quấy khóc, ngậm hoặc phun thức ăn khi ăn. Đây là vấn đề nan giải và đau đầu của rất nhiều bố mẹ, đôi khi còn mang đến tâm lý “ăn được tí nào hay tí ấy” khiến cho trẻ càng ngày càng mất cảm giác với đồ ăn, từ đó vấn đề biếng ăn của trẻ ngày càng trầm trọng hơn.
Biếng ăn ở trẻ 1-2 tuổi khiến nhiều cha mẹ lo lắng
Tương tự như ở hai giai đoạn trên, tình trạng biếng ăn của trẻ trong độ tuổi từ 3 đến 5 cũng gây nhiều lo lắng cho phụ huynh. Trong giai đoạn này, trẻ có sự thay đổi lớn khi bắt đầu đi học, làm quen với môi trường học tập, bố mẹ không cạnh bên nhiều như trước gây cho trẻ các vấn đề về tâm lý từ đó dẫn đến biếng ăn. Hay việc thay đổi khẩu phần và chế độ ăn ở nhà, ở trường cũng làm cho trẻ buồn chán, quấy khóc, bực bội khi đến giờ ăn hoặc tìm cách trốn tránh bữa ăn.
Nhiều phụ huynh an tâm cho rằng sau 6 tuổi thì sẽ không phải đối mặt với tình trạng biếng ăn ở trẻ nữa. Tuy nhiên thực tế lại khác hẳn, trong giai đoạn này, vì nhiều nguyên nhân mà trẻ sẽ ăn ít hơn so với nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể. Trẻ ở độ tuổi 6-10 tuổi bắt đầu học tập nhiều hơn, có thể gặp áp lực từ việc học tập, thi cử dẫn đến stress, lo lắng và biếng ăn. Không những vậy, việc ăn uống thất thường, ăn nhiều đồ ngọt, đồ chiên rán hoặc ăn vặt sau giờ học làm cho trẻ không còn cảm giác thèm ăn và ngon miệng đối với bữa chính. Từ đó, trẻ bỏ bữa và biếng ăn là điều không thể tránh khỏi.
Trẻ thường xuyên ăn vặt có thể dẫn đến biếng ăn
Ở phần trên, bài viết đã đưa ra nguyên nhân biếng ăn đặc thù ở từng độ tuổi vì vậy để can thiệp và khắc phục đúng cách, có hiệu quả thì cần có biện pháp cụ thể ở từng độ tuổi. Điều này sẽ được trình bày ở phần này hỗ trợ đem đến cho bố mẹ kiến thức đầy để giúp chăm sóc con mình tốt nhất.
Một số đặc điểm đặc trưng ở cơ thể ở trẻ 1-2 tuổi là hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, chưa quen với thức ăn và việc thiếu vi chất hoặc dễ bị bệnh nhiễm trùng. Do vậy, bố mẹ cần cho trẻ ăn theo nhu cầu, không ép con trẻ, massage nướu khi trẻ mọc răng, chủ động bổ sung vi chất cho trẻ (vitamin D, DHA, Canxi, Sắt, kẽm,…). Đồng thời, tránh cho trẻ bú bình trước bữa ăn chính là các biện pháp rất hiệu quả cho trẻ ở giai đoạn này.
Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng cho bé, phát triển khoẻ mạnh
Tiếp đến giai đoạn 3-5 tuổi, trẻ đam mê khám phá thế giới xung quanh, ham chơi hơn ăn nên vô tình bỏ bữa hoặc quá giờ cơm. Vì vậy, bố mẹ cần chủ động tạo thói quen ăn uống đúng giờ, khoa học đồng thời hạn chế cho trẻ xem tivi hay chơi điện thoại gây xao nhãng trong các bữa ăn, đưa trẻ vào khuôn khổ của việc tự ăn cho bản thân, là nền tảng cho chế độ ăn uống của trẻ ở thời gian sau.
Cho trẻ ăn đúng giờ để trẻ khỏe mạnh hơn
Ở giai đoạn 6-10 tuổi thì trẻ đã có ý thức về bản thân, thích tự lập và có tâm lí học đường. Do vậy, bố mẹ cần chủ động hỏi han và lắng nghe ý kiến của trẻ trong việc chọn thức ăn và khen ngợi trẻ khi ăn ngoan và học giỏi, tránh so sánh với bạn khác để tạo môi trường tích cực và lành mạnh cho con.
Khen ngợi và lắng nghe để tạo tâm lý thoải mái cho trẻ trong từng bữa ăn
Ngoài ra ở bài viết này, mẹ có thể áp dụng một số mẹo chữa biếng ăn cho trẻ như: trang trí món ăn cho trẻ thật đẹp mắt, cho các em cùng tham gia nấu ăn hoặc kể chuyện cho bé nghe trong bữa ăn hay các mẹo dân gian xưa nay.
Việc sử dụng các khuôn cắt thức ăn với hình dáng ngộ nghĩnh, xếp thức ăn thành hình thú vật hay hoa lá, sử dụng các loại rau củ quả có màu sắc rực rỡ để trang trí giúp khơi dậy sự tò mò ở trẻ, làm cho các bữa ăn trở nên thú vị hơn.
Trang trí món ăn ngộ nghĩnh giúp bé thích thú và ăn nhiều hơn
Hay các trải nghiệm về việc cùng mẹ rửa rau, vo gạo hay trang trí món ăn, kể những câu chuyện vui nhộn và hấp dẫn liên quan đến đồ ăn, khen ngợi bé khi hoàn thành nhiệm vụ giúp tạo bầu không khí vui vẻ, thoải mái trong bữa ăn cũng là một phương pháp hữu hiệu được nhiều mẹ áp dụng với trẻ ở độ tuổi từ 3 – 5.
Đồng thời, các mẹo dân gian như cho bé uống nước mía lau trước bữa ăn để kích thích hệ tiêu hóa, massage bụng cho trẻ sau bữa ăn giúp bé tiêu hóa thức ăn tốt hơn, các món ăn có vị chua thanh hỗ trợ kích thích vị giác cho trẻ và sử dụng các loại thảo mộc (diếp cá, rau mồng tơi) để nấu nước cho bé uống cũng được các mẹ áp dụng nhằm giúp trẻ hết biếng ăn.
Bên cạnh đó, bố mẹ cũng cần tham khảo giải pháp dinh dưỡng phù hợp và hiệu quả theo từng độ tuổi của con, giúp con trẻ ăn ngon miệng, phát triển toàn diện thể chất lẫn tinh thần. Hiểu được nhu cầu dinh dưỡng đặc thù theo từng độ tuổi ở trẻ biếng ăn và đồng hành cùng gia đình Việt trên chặng đường chữa biếng an cho con, Viện Dinh dưỡng Y học Nutricare Hoa Kỳ (NMNI-USA) và Nutricare đã nghiên cứu cho ra đời sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt cho trẻ biếng ăn và suy dinh dưỡng Hanie Kid.
Đây là sản phẩm đã được chứng minh lâm sàng giúp bé tăng cân sau 1 tháng. Đặc biệt, sản phẩm sở hữu công thức Pedia và cao năng lượng 100 kcal theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới và giàu Protein cùng chất xơ HMO tốt cho tiêu hóa được chứng minh lâm sàng giúp bé tăng cân sau 1 tháng. Trong đó, công thức cao năng lượng 100kcal, hay còn gọi là F-100 là chế phẩm điều trị suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế khuyến nghị sử dụng. F-100 có nghĩa là 100ml chế phẩm cung cấp tới 100kcal. Chế phẩm F-100 được nghiên cứu bởi các nhà khoa học và được đưa vào phác đồ điều trị chuẩn cho trẻ bị suy dinh dưỡng. Đồng thời, có thể sử dụng thêm một số sản phẩm bổ sung các vi chất dinh dưỡng khác nhằm góp phần cải thiện tốc độ tăng trưởng và tầm vóc của trẻ.
Không những vậy, sản phẩm Hanie Kid còn chứa bộ 3 canxi, Vitamin K2 và D3 và sữa non 24h nhập khẩu từ Mỹ, giúp trẻ tăng chiều cao vượt trội và hỗ trợ cải thiện hệ miễn dịch cho trẻ. Nhờ vậy, sản phẩm được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng và nhiều ba mẹ có con biếng ăn, suy dinh dưỡng tại Việt Nam tin tưởng lựa chọn.
Biếng ăn ở trẻ em là một vấn đề nhức nhối trong xã hội hiện nay, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ, tuy nhiên như bài viết có trình bày thì điều này chỉ là một giai đoạn tạm thời và hoàn toàn có thể giải quyết được. Cha mẹ cần có sự kiên nhẫn, hiểu biết và áp dụng các biện pháp phù hợp để giúp trẻ ăn ngon miệng và phát triển khỏe mạnh. Và đặc biệt, hãy luôn dành cho trẻ tình yêu thương và sự quan tâm để trẻ có thể cảm nhận được sự an toàn và thoải mái trong mỗi bữa ăn.
Tài liệu tham khảo:
1.https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/-/asset_publisher/7ng11fEWgASC/content/bieng-an-nguyen-nhan-chinh-khien-tre-suy-dinh-duong? 2.https://chuyentrang.viendinhduong.vn/vi/tai-lieu-truyen-thong.html |