Vai trò của men vi sinh đối với hệ tiêu hóa của trẻ

26/06/2024

Hệ tiêu hóa đóng vai trò nền tảng cho sự phát triển toàn diện của trẻ, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu dinh dưỡng, tăng cường hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho sự phát triển thể chất, tinh thần của trẻ. Giống như một “nhà máy” thông minh, hệ tiêu hóa khỏe mạnh biến đổi thức ăn thành nguồn năng lượng dồi dào, cung cấp nguyên liệu cho quá trình xây dựng và sửa chữa cơ thể, đồng thời là lá chắn bảo vệ khỏi các tác nhân gây hại. Và men vi sinh là một bộ phận không thể thiếu trong quá trình “vận hành nhà máy” này, duy trì hệ tiêu hóa của trẻ luôn khỏe mạnh.

1. Đại cương về men vi sinh

Men vi sinh, hay còn gọi là vi khuẩn có lợi hoặc lợi khuẩn, là những vi sinh vật sống cộng sinh trong cơ thể người, đặc biệt tập trung ở hệ tiêu hóa. Chúng đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sức khỏe đường ruột và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể. Men vi sinh từ lâu đã được con người sử dụng để tạo ra một số loại thực phẩm như sữa chua, dưa bắp cải muối, tempeh và miso, không những rất tốt cho sức khỏe mà còn rất thơm ngon.

Men vi sinh (probiotics) là chế phẩm có chứa vi sinh vật có lợi cho đường ruột.

Việc sử dụng men vi sinh đã có lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ những nền văn minh cổ đại trong điều trị các vấn đề tiêu hóa hoặc lên men. Tuy nhiên, đến năm 1907 thì thuật ngữ “probiotics” (men vi sinh) mới được Eli Metchnikoff, nhà sinh học người Nga, công bố cùng sự giải thích khoa học cho ảnh hưởng có lợi của các vi khuẩn lactic có trong sữa lên men. Và những nghiên cứu về việc sử dụng vi khuẩn lactic trong chế độ ăn uống đã được tiếp tục suốt cả thế kỉ qua và có nhiều thành tựu đáng kể. Đặc biệt là việc sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới men vi sinh ở việc hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa, tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện sức khỏe tổng thể ở một số loại vi sinh vật được trình bày dưới đây như: Lactobacillus, Bifidobacterium và Saccharomyces boulardii.

Lactobacillus là loại men vi sinh phổ biến nhất, được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm lên men và sữa chua. Lactobacillus hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả, giúp phân hủy thức ăn, sản xuất axit lactic và ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại. Một số chủng Lactobacillus phổ biến bao gồm Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus casei và Lactobacillus acidophilus.

Vi khuẩn Lactobacillus thường được sử dụng trong các thực phẩm bổ sung men vi sinh

Ngoài ra, còn một loại men khác được sử dụng phổ biến không kém so với loại trên, đó là Bifidobacterium. Đây là một men vi sinh thường được tìm thấy ở ruột già. Bifidobacterium giúp kích thích hệ miễn dịch, ngăn ngừa tiêu chảy và hỗ trợ hấp thu các chất dinh dưỡng. Một số chủng Bifidobacterium phổ biến bao gồm Bifidobacterium longum, Bifidobacterium bifidum và Bifidobacterium breve.

Cùng với đó, men vi sinh Saccharomyces boulardii cũng thường xuyên được ứng dụng để giảm tiêu chảy ở trẻ. Đây là loại men vi sinh dạng nấm, có tác dụng giảm nguy cơ tiêu chảy do rotavirus, một loại virus gây tiêu chảy phổ biến ở trẻ em. Không chỉ vậy, Saccharomyces boulardii còn có thể giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh tiêu chảy do vi khuẩn và do kháng sinh.

Do còn yếu và non nớt, hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất dễ bị tổn thương bởi các yếu tố như chế độ ăn uống, môi trường sống và việc sử dụng thuốc. Bổ sung men vi sinh cho trẻ có thể mang lại nhiều lợi ích cho hệ tiêu hóa, bao gồm ngăn ngừa tiêu chảy, tăng cường hệ miễn dịch, giảm các triệu chứng dị ứng ở trẻ từ đó cũng có những lợi ích tích cực đến sức khỏe tinh thần.

Các bậc phụ huynh nên bổ sung men vi sinh cho trẻ

2. Vai trò của men vi sinh đối với hệ tiêu hóa của trẻ

2.1. Hỗ trợ tiêu hóa thức ăn, giúp trẻ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn

Men vi sinh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa thức ăn, giúp trẻ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Bởi vì các vi khuẩn có lợi trong men vi sinh có khả năng kích thích sản xuất enzyme tiêu hóa, bao gồm: lactase, protease, lipase,… thủy phân thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn mà cơ thể có thể hấp thu dễ dàng, đặc biệt các loại thức ăn khó tiêu như lactose (đường sữa) và đạm, giúp cơ thể tiêu hóa thức ăn hiệu quả hơn. 

Men vi sinh giúp trẻ tăng cường hấp thu dinh dưỡng

Bên cạnh đó, men vi sinh còn tăng cường vi nhung mao ruột giúp quá trình hấp thu dinh dưỡng diễn ra hiệu quả. Có thể bố mẹ đã biết hoặc chưa, những vi nhung mao ruột là những cấu trúc nhỏ, giống như ngón tay, nhô ra từ niêm mạc ruột non, bề mặt của chúng được bao phủ bởi các tế bào hấp thu có nhiệm vụ vận chuyển các chất dinh dưỡng từ lòng ruột vào máu. Men vi sinh giúp tăng cường vi nhung mao theo cơ chế kích thích sản xuất tế bào mới trong niêm mạc ruột, cải thiện vi môi trường ruột, giảm tình trạng viêm ruột tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và hoạt động của các tế bào vi nhung mao, từ đó, tăng cường hấp thu chất dinh dưỡng, cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa của trẻ.

Nghiên cứu “Hiệu quả của men vi sinh đối với sự phát triển và tăng trưởng của trẻ em” của Hao S, et al. trên tạp chí Nutrients năm 2018 đã cho kết quả rằng bổ sung men vi sinh cho trẻ em giúp cải thiện chiều cao và cân nặng đáng kể ở độ tuổi từ 0-59 tháng.

2.2. Tăng cường hệ miễn dịch, giúp trẻ chống lại các tác nhân gây bệnh

Ở trạng thái cơ thể khỏe mạnh, hệ vi sinh đường ruột có khoảng hơn 500 loài khác nhau tồn tại bao gồm cả các vi sinh vật có lợi (lợi khuẩn 85%) và các vi khuẩn gây bệnh (15%). Mặc dù có sự góp mặt của các vi khuẩn gây bệnh song cơ thể vẫn đạt được trạng thái khỏe mạnh chính là nhờ cơ chế điều hòa miễn dịch tại ruột. Các tế bào miễn dịch ở ruột chiếm tổng số 80% các tế bào miễn dịch trong cơ thể người và hệ vi sinh đường ruột đóng một vai trò quan trọng trong việc hoạt hóa các tế bào miễn dịch đó. Men vi sinh giúp tăng cường hệ miễn dịch bằng cách:

Đầu tiên là kích thích sản xuất các tế bào miễn dịch, bởi trong số các vi sinh của hệ vi sinh đường ruột, Lactobacilli và Bifidobacteria là hai loại vi khuẩn tạo ra hàng rào bảo vệ ruột, thúc đẩy đáp ứng miễn dịch dịch thể thông qua IgA tiết (IgAs). Một số chủng Lactobacillus và Bifidobacteria còn có tác dụng thiết lập sự cân bằng đáp ứng miễn dịch của các tế bào lympho T giúp đỡ, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh hiệu quả hơn.

Tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ thông qua bổ sung men vi sinh

Đồng thời, men vi sinh còn giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại và bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh thông qua cơ chế đối kháng vi khuẩn. Các lợi khuẩn sản sinh ra các acid ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại. Ngoài ra chúng còn phát triển mạnh để cạnh tranh “đất ở” và “thức ăn” với các vi khuẩn có hại khiến chúng không thể tổn tại và phát triển trong đường tiêu hóa.

Một bài viết ở NCBI (National Center for Biotechnology Information) của Mỹ đã có nghiên cứu về “Hiệu quả của Lactobacillus rhamnosus GG trong điều trị tiêu chảy do rotavirus ở trẻ em”. Bài nghiên cứu này đưa ra  rằng sử dụng LGG làm giảm đáng kể thời gian tiêu chảy ở trẻ em.

2.3. Giảm nguy cơ dị ứng thực phẩm

Các “chiến binh” men vi sinh còn có thể giúp giảm nguy cơ dị ứng thực phẩm ở trẻ em bằng cách giảm tính thấm của ruột, từ đó ngăn chặn các protein lạ đi vào máu và gây ra phản ứng dị ứng. Hoặc đối với các trường hợp dị ứng đạm sữa bò là casein (trong phần rắn của sữa) và whey (trong phần lỏng của sữa), một dị ứng khá phổ biến ở trẻ em thì các vi khuẩn có lợi này phá vỡ cấu trúc lactose – một chất quan trọng trong sữa và các sản phẩm từ sữa, giúp cho các trường hợp không dung nạp lactose có thể vượt qua trở ngại này để tiếp tục hấp thu đường lactose.

Dị ứng đạm sữa bò là dị ứng thường gặp ở trẻ em

Hiện nay, đã có nghiên cứu về “Hiệu quả của Lactobacillus rhamnosus GG trong việc ngăn ngừa dị ứng sữa bò ở trẻ có nguy cơ cao”. Nghiên cứu chỉ thấy rõ việc bổ sung men vi sinh cho trẻ em có nguy cơ dị ứng thực phẩm cao giúp giảm các triệu chứng dị ứng như chướng bụng, táo bón, viêm da ở trẻ.

2.4.  Góp phần phát triển trí não của trẻ

Hệ tiêu hóa và não bộ tưởng chừng như hai bộ phận hoàn toàn riêng biệt, nhưng thực tế chúng lại có mối liên hệ mật thiết với nhau, được ví như một trục kép “não – ruột”. Mối liên hệ này được hình thành bởi hệ thống thần kinh ruột, một mạng lưới thần kinh phức tạp nằm trong thành ruột, chứa khoảng 100 triệu tế bào thần kinh, đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động tiêu hóa, bao gồm co thắt ruột, tiết dịch tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng. Ngược lại, hệ tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến tâm trạng thông qua việc sản xuất hormone và truyền tín hiệu đến não bộ. Đặc biệt, men vi sinh có thể góp phần phát triển trí não của trẻ bằng cách sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như serotonin và dopamine, có vai trò trong việc điều hòa tâm trạng và chức năng nhận thức, giúp giảm stress, một yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ.

Hệ tiêu hóa – “não bộ thứ hai” của cơ thể

3. Cách lựa chọn và sử dụng men vi sinh cho trẻ

Men vi sinh là một phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe hệ tiêu hóa và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể của trẻ như đã trình bày ở trên. Tuy nhiên, việc lựa chọn và sử dụng men vi sinh đúng cách là điều cần thiết để đạt được hiệu quả tối ưu. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:

3.1. Lựa chọn men vi sinh có nguồn gốc rõ ràng, uy tín

Đây là yếu tố quan trọng nhất khi lựa chọn men vi sinh cho trẻ. Cha mẹ nên ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được sản xuất bởi các công ty uy tín, có chứng nhận chất lượng và được kiểm nghiệm lâm sàng. Việc lựa chọn sản phẩm chất lượng tốt sẽ đảm bảo an toàn cho trẻ và mang lại hiệu quả sử dụng cao.

3.2. Lựa chọn men vi sinh phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ

Hệ vi sinh đường ruột của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khác biệt so với người lớn, do đó, cần lựa chọn men vi sinh phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ.

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thì nên sử dụng men vi sinh có chứa các chủng vi khuẩn có lợi như Lactobacillus và Bifidobacterium. Những chủng vi khuẩn này có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh. Đối với trẻ có độ tuổi lớn hơn thì ngoài Lactobacillus và Bifidobacterium, trẻ có thể sử dụng thêm men vi sinh có chứa Saccharomyces boulardii. Saccharomyces boulardii là một loại nấm men có lợi được ứng dụng nhiều trong điều trị tiêu chảy, phòng ngừa rối loạn tiêu hóa và tăng cường sức khỏe đường ruột của trẻ.

Men vi sinh giúp hỗ trợ cải thiện hệ tiêu hóa của trẻ

Có thể thấy rằng việc sử dụng men vi sinh trong các sản phẩm dinh dưỡng hoặc đồ ăn dặm cho trẻ em ngày càng phổ biến bởi những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại cho hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ. Nổi bật trong số đó là sản phẩm dinh dưỡng Metacare Opti 2+, được nghiên cứu và phát triển bởi các nhà khoa học của Nutricare và Viện Dinh dưỡng Y học Nutricare Hoa Kỳ. Metacer Opti 2+ là một sản phẩm uy tín có chứa men vi sinh được nhiều bà mẹ tin dùng cho con. Sản phẩm sở hữu đột phá Công nghệ lợi khuẩn Postbiotic, bổ sung 30 tỷ lợi khuẩn Postbiotic (hệ lợi khuẩn Postbiotic LBiome và Postbiotic L. Lactis) ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại, tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên. Trong đó, lợi khuẩn Postbiotic Lbiome được Hiệp hội Tiêu hóa, Gan Mật và Dinh dưỡng Nhi khoa Châu Âu (ESPGHAN) khuyến cáo sử dụng với 5 lợi ích vượt trội đã được chứng minh qua 50 nghiên cứu lâm sàng, bao gồm: ngăn ngừa sự xâm nhập của các mầm bệnh nhờ khả năng cạnh tranh vị trí bám dính trên bề mặt ruột; giúp trung hòa và ức chế vi khuẩn có hại không mong muốn; có khả năng gắn với niêm mạc đường tiêu hóa để ngăn chặn sự xâm nhập của các mầm bệnh khác; khôi phục sự cân bằng tự nhiên của hệ vi sinh vật đường ruột và thúc đẩy sự sinh sôi của các chủng lợi khuẩn. Khác với lợi khuẩn Probiotic, Postbiotic không cần phải ở dạng còn sống để phát huy tác dụng. Vì vậy, chúng có độ ổn định tốt, khả năng bền nhiệt cao rất thích hợp ứng dụng trong các sản phẩm dinh dưỡng công thức ở cả dạng sữa bột và sữa pha sẵn cho trẻ nhỏ.

Ngoài ra, Metacare Opti 2+ cũng bổ sung thêm HMO kết hợp với chất xơ giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, ngăn ngừa táo bón, hỗ trợ cân bằng vi sinh đường ruột cùng sữa non 24h từ Mỹ có trong sản phẩm hỗ trợ tăng cường đề kháng ở trẻ. Bên cạnh đó, để trẻ có thể phát triển một cách toàn diện, sản phẩm cung cấp đến 60 dưỡng chất thiết yếu cùng Đạm Whey dễ hấp thu, Lysin, Kẽm giúp tăng chuyển hóa năng lượng để bé tăng cân khỏe mạnh, cùng bộ 3 Canxi, Vitamin K2 và D3 giúp xương chắc khỏe và bé phát triển chiều cao vượt trội.

Nhờ vậy, kết hợp sử dụng sản phẩm dinh dưỡng Metacare Opti 2+, ba mẹ có thể giúp trẻ cải thiện sức khỏe đường ruột, giảm tình trạng khó tiêu và rối loạn tiêu hóa, đồng thời cũng hỗ trợ phát triển đề kháng cùng chiều cao ở trẻ. 

Đặc biệt, cha mẹ cần lưu ý việc sử dụng men vi sinh cần được thực hiện theo đúng hướng dẫn để đạt được hiệu quả tối ưu. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để lựa chọn sản phẩm phù hợp và sử dụng đúng liều lượng, thời điểm. Kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt, vận động hợp lý để men vi sinh phát huy tối đa hiệu quả.

Vận động lành mạnh là phương pháp giúp trẻ phát triển toàn diện

Kết luận: Men vi sinh đóng vai trò quan trọng đối với hệ tiêu hóa, bổ sung men vi sinh cho trẻ là một cách hiệu quả để hỗ trợ hệ tiêu hóa và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể của trẻ. Hiểu được tầm quan trọng của hệ tiêu hóa nói chung và men vi sinh nói riêng là kiến thức cần thiết để bậc làm cha mẹ chăm sóc trẻ đúng cách, góp phần nuôi dưỡng những mầm non tương lai phát triển khỏe mạnh và toàn diện. 

Tài liệu tham khảo:

1. https://visinh.edu.vn/probiotics-lieu-phap-cho-suc-khoe-tu-tu-nhien

2. Catania J, Pandit NG, Ehrlich JM, Zaman M, Stone E, Franceschi C, Smith A, Tanner-Smith E, Zackular JP, Bhutta ZA, Imdad A. Probiotic Supplementation for Promotion of Growth in Children: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2021 Dec 25;14(1):83. doi: 10.3390/nu14010083. PMID: 35010959; PMCID: PMC8746675.

3. https://bvnguyentriphuong.com.vn/noi-tieu-hoa/vi-sinh-vat-duong-ruot-va-suc-khoe-1

4. https://tuoitre.vn/vai-tro-cua-he-vi-sinh-vat-duong-ruot-voi-suc-khoe-2019042314013498.htm

5. Li YT, Xu H, Ye JZ, Wu WR, Shi D, Fang DQ, Liu Y, Li LJ. Efficacy of Lactobacillus rhamnosus GG in treatment of acute pediatric diarrhea: A systematic review with meta-analysis. World J Gastroenterol. 2019 Sep 7;25(33):4999-5016. doi: 10.3748/wjg.v25.i33.4999. PMID: 31543689; PMCID: PMC6737314.

6. Basturk A, Isik İ, Atalay A, Yılmaz A. Investigation of the Efficacy of Lactobacillus rhamnosus GG in Infants With Cow’s Milk Protein Allergy: a Randomised Double-Blind Placebo-Controlled Trial. Probiotics Antimicrob Proteins. 2020 Mar;12(1):138-143. doi: 10.1007/s12602-019-9516-1. PMID: 30656549.

7. https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/nhi/men-vi-sinh-khac-gi-men-tieu-hoa/

Có thể bạn quan tâm

Nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Thực trạng Mọi trẻ sơ sinh và trẻ em đều có quyền được dinh dưỡng tốt theo “Công ước về...
Xem thêm

Nguyên tắc dinh dưỡng trong điều trị Đái tháo đường theo khuyến nghị của Hiệp Hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ (ADA)

Thay đổi lối sống và chế độ ăn chính là phương pháp điều trị được ưu tiên hàng đầu đối...
Xem thêm